Schaamte

Er zijn (basis)emoties die in elk land, cultuur of geloof hetzelfde zijn; dit kunnen we niet over de emotie 'schaamte' zeggen. In Nederlandse bronnen wordt schaamte gezien als een negatieve dan wel onaangename psychosociale emotie. Op dit vlak verschilt de islam erg ten opzichte van westerse interpretaties. Schaamte is namelijk iets positiefs in de islam!

 

Uitingsvormen van schaamte zijn o.a. het vermijden van sociaal contact, bijvoorbeeld door het fysiek uit de weg gaan, het vermijden van een bepaald (gespreks)onderwerp, het zorgvuldig bedekt houden van bepaalde lichaamsdelen, objecten of activiteiten.

In de islam realiseer je schaamte door verboden zaken te vermijden en te streven naar het goede.

 

Toen de Profeet Moessa bij het water van de stad Madyan aankwam, trof hij daar een groep mannen aan die hun vee te drinken gaf. En naast hen trof hij twee vrouwen aan die hun vee tegenhielden. Hij vroeg hen:

﴾23. ..."Wat is jullie verhaal?". Zij zeiden: "Wij kunnen (ons vee) niet laten drinken totdat de herders (hun vee) weghalen. En onze vader is een zeer oude man", 24. Toen gaf hij (Moessa) hun te drinken en wendde zich vervolgens naar de schaduw en zei: "Mijn Heer, waarlijk, ik ben behoeftig aan dat wat U van het goede naar mij neerzendt"﴿  el-Qasas:23-24

﴾قَالَ مَا خَطْبُكُمَا ۖ قَالَتَا لَا نَسْقِي حَتَّىٰ يُصْدِرَ الرِّعَاءُ ۖ وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ 23 فَسَقَىٰ لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّىٰ إِلَى الظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ 24‎﴿

 

De twee vrouwen stonden op een plek waar vooral mannen te vinden waren omdat hun vader zelf niet in staat was om het vee te drinken te geven.

De bejaarde vader van de twee vrouwen wilde Moessa belonen voor zijn goede daad nadat de dochters hem hebben verteld over het nobele gedrag van Moessa:

﴾Vervolgens kwam één van hen naar hem toe lopen schaamtevol. Zij zei: "Waarlijk, mijn vader nodigt jou uit om jou te belonen, omdat jij voor ons (ons vee) te drinken hebt gegeven"...﴿  el-Qasas:25

‎﴿فَجَاءَتْهُ إِحْدَاهُمَا تَمْشِي عَلَى اسْتِحْيَاءٍ قَالَتْ إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا﴾

 

Let op de opbouw van dit vers. Hier lijkt een tegengestelde vorm van een zogenaamde 'zeugma' gebruikt te worden.

Een zeugma is een stijlfiguur waarbij een werkwoord of bijvoeglijk naamwoord twee andere woordgroepen verbindt, terwijl dat woord in relatie tot de beide zinsneden een verschillende functie/betekenis vervult.

Het woord 'schaamtevol' verbindt in dit vers twee werkwoorden:

  1. schaamtevol lopen; ﴾...lopen schaamtevol... ﴿ ‎﴾تَمْشِي عَلَى اسْتِحْيَاءٍ﴿
  2. schaamtevol spreken; ﴾...schaamtevol. Zij zei: ... ﴿ ‎﴾عَلَى اسْتِحْيَاءٍ قَالَتْ﴿

 

Hieruit kunnen we concluderen dat de betreffende vrouw schaamtevol liep én schaamtevol sprak.

 

Geleerden leggen dan ook uit dat schaamte van een vrouw te herleiden is in twee zaken:

  1. haar loopje,
  2. haar spraak.

 

We hebben gelezen dat Moessa de twee vrouwen hielp door hun vee te drinken te geven. Vervolgens beschrijft Allah ﷻ een situatie die op het eerste gezicht niet veelzeggend is:

﴾Toen gaf hij (Moessa) hun te drinken en wendde zich vervolgens naar de schaduw... ﴿  el-Qasas:24

﴾فَسَقَىٰ لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّىٰ إِلَى الظِّلِّ‎﴿

 

Na zijn hulp, wendde Moessa zich dus naar de schaduw. Welke betekenis draagt deze toevoeging met zich mee? Wat kunnen we hiervan leren?

 

Allah ﷻ toont hiermee aan dat we (1) niemand in de verlegenheid moeten brengen en dat we (2) alleen Allah ﷻ om een beloning moeten vragen. Ik licht deze twee punten graag toe.

 

Moessa hielp de twee vrouwen die zich uit schaamte niet wilden mengen tussen al die (mannelijke) herders. Direct na zijn hulp trok Moessa zich terug en verwachtte geen bedankje van de vrouwen (2). Als we iemand helpen dan moeten we dit oprecht doen en geen beloning verwachten van de betreffende persoon.

Verder deed Moessa zijn plicht zonder daar te blijven staan om eventuele andere informatie over de vrouwen op te vangen die hen wellicht in verlegenheid kunnen brengen (1). Heb je iemand geholpen? Loop dan weg en blijf niet staan staren om er achter te komen hoe arm die persoon bijvoorbeeld is. Uiteraard zijn er meerdere situaties te bedenken waarbij het niet gepast is om te blijven staan.

 

De Profeet ﷺ heeft gezegd:

'Een deel van het zijn van een goede moslim, is datgene wat iemand niets aangaat met rust laten' (Tirmidie. Albaanie: authentieke hadieth)

'مِنْ حُسْنِ إِسْلاَمِ الْمَرْءِ تَرْكُهُ مَا لاَ يَعْنِيهِ'

Rating: 0 sterren
0 stemmen

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.